57 De papiermolen Methusalem
Geschiedenis van de molen
De molenlocaties Methusalem, Hattem en Bouwhof liggen vlakbij elkaar en zijn gesticht op het terrein van de bouwhof Klein Hattem, waar de huidige straatnaam nog steeds aan herinnert.
Molens kwamen soms boven elkaar aan dezelfde zijde (de boven- en onderliggende molen) of tegenover elkaar te liggen. Zelfs kon er wel een derde molen geplaatst worden door het water boven de molen zijwaarts af te leiden naar de oude bedding, waarbij het rad dan dwars op de richting van de bovenbeek kwam te staan. De molen Methusalem is een mooi voorbeeld van een dwarsliggende molen (Bron 13).
Rond 1780 heet de molen "Koopmans moolen”, terwijl pas tegen 1828 de naam "Methusalem” opduikt. Het was toen een vierbaks waterpapiermolen. Mogelijk betekent “Methusalem” hier “de Oudste” en heeft men in 1828 veronderstelt dat hij de eerste molen van de drie was. Dat zal waarschijnlijk niet het geval geweest zijn.
Vermoedelijk is de molen ergens rond het jaar 1748 opgericht. Het hele gebied rondom de Bouwhof is pas in die tijd ontwikkelt.
De volgende eigenaren zijn sinds die tijd bekent.
1764 Arnoldus Bosch - eigenaar en papiermaker. (pachter)
1778 Hendrik van Lil - pachter en papiermaker. (eigenaar)
1814 Jacobus ten Ho(o)ve - eigenaar (herbergier).
1816 Lambert Willems Slijkhuis - pachter en papiermaker. (1828 eigenaar)
1850 Jan Willem Slijkhuis - eigenaar en papiermaker.
1860 Frans Palm - pachter en papiermaker.
1871 Afgebrand en herbouwd.
1887 Derk Kamphuis - eigenaar. (1894 ingericht tot wasserij en blekerij)
Anno 1979 maakte de molen samen met de wasserijen c.q. molens de Oude Olifant en Hattum nog deel uit van de combinatie Texoclean (Bron 5).
In 2017 is door Yvonne de Vries een boek over de molens op 't Hattem" uitgebracht. Het boek bevat veel historische informatie (Bron 14)
Geografische positie en bereikbaarheid
De geografische positie van de molen Methusalem is 52°11'18.96"N 5°56'49.59"O
Sectie I blad 4).
De molens Hattem en Bouwhof zijn gesticht aan een omlegging van de Ugchelsebeek, terwijl men voor de molen Methusalem het water van de genoemde beek zijwaarts heeft afgeleid en daarna weer in de oude bedding (zie stippellijn) van de Ugchelsebeek heeft gebracht.
Het sprengetje rechts zal wel gedient hebben om meer water naar het rad voor de papiermolen Methusalem te brengen, het zgn. lopen op het halve rad.
Het is op het kaartje duidelijk te zien, dat men voor het stichten van de papiermolen Hattem en Bouwhof de loop van de oude Ugchelsebeek met een grote boog heeft omgeleid.
(Bron 2 blz. 112)
Aan het vroegere adres Bouwhofweg 24-26 in Ugchelen stond een oud papiermakershuis (zie bovenstaande foto uit 1935 van Hardonk) met jaarankers 1720. Misschien heeft de oude boerderij van Klein Hattem, gelegen op de plek, waar tot voor kort nog tegenover de voormalige wasserij Kamphuis (Methusalem) aan de rechterzijde van de beek dit papiermakershuis stond.
In het gebied bouwhof Klein Hattem heeft een woongemeenschap geleefd die nauw verbonden was met de drie molens.
Vanaf de weg Klein Hattem in Ugchelen is er een (privé) toegangspad naar het huidige molengebouw aanwezig.
Huidige situatie
Tegenwoordig wordt het molengebouw voornamelijk als woonlocatie gebruikt.
Bouwgeschiedenis (evt. tijd en reden voor afbraak)
De molen is in 1871 afgebrand en herbouwd. Nadat de functie als wasserij is verlaten is het gebouw nogal gewijzigd en zijn veel originele elementen verdwenen.
De schoorsteen is in het begin van de 20ste eeuw gebouwd.
Erfgoed ontwikkelings potentie
Met het oog op mogelijke herontwikkeling van het bijzondere terrein bij dit gebouw is in 2008 aan het Monumenten Advies Bureau gevraagd een eerste indicatie te geven over de mogelijke monumentale kwaliteiten van het hoofdgebouw en of deze aanleiding geven tot integraal behoud of nader onderzoek ervan. Het complex heeft ondanks de vele wijzigingen als tastbare herinnering aan het historische papiermolencomplex Methusalem cultuurhistorische waarde. De locatie is een belangrijke verwijzing naar de vroege industriële bedrijvigheid in de gemeente Apeldoorn.
Aangezien dit gebied nog vrijwel onaangetast is en bijzonder veel historie herbergt biedt het mogelijkheden om omgevormd te worden tot een waardevol parkgebied waarin de molens een belangrijke rol kunnen spelen. Hoewel in 2008 het gebouw nog als minder interessant leek te zijn, zijn we 10 jaar verder en is het molengebouw toch een prachtige plek geworden.
In het rapport werd nog het volgende vermeldt : “Er zijn in de gemeente Apeldoorn betere voorbeelden van historische papiermolen- en wasserijcomplexen behouden gebleven.”.
Inmiddels zijn er de afgelopen jaren echter vele molens verdwenen en geldt dat argument niet meer. De conclusies uit het rapport kunnen als verouderd worden beschouwd.
Het gebouw is karakteristiek en de sheddaken en de schoorsteenpijp zijn fraai en beeldbepalend.
Er zijn waarschijnlijk veel kamers in het gebouw aanwezig en het zou eventueel als hotel en/of conferentieoord ingericht kunnen worden. In 1814 schijnt het gebouw als herberg gefunctioneerd te hebben.
Erfgoedstatus
Methusalem was in 2008 nog geen beschermd monument maar gezien de locatie en het gebrek aan molens in Apeldoorn verdient het dat inmiddels wel te zijn.
Status anno 2018 is onbekend.
Foto’s van oude en huidige situatie
 |  |
Links is naast de berk nog net het dak te zien van molen Methusalem. Bron Hardonk - 1936 | Het huidige molencomplex Methusalem gezien vanaf Klein Hattem. Bron Henk Weltje - 2015 |