54 De papiermolen De Llere of Het Liertje
Geschiedenis van de molen
Op 28 augustus 1691 koopt ene Hendrik van Roekel, gehuwd met Luitje Jansen Westenenk, van Otto Westenenk "’t Nieuwe Mooltjen bij Tijmans molens ”. Het water kwam uit sprengen in de Engelandermark, die in 1623 waren gegraven voor de papiermolen "De Winkewijert”.
In 1696 is er sprake van het "papijr molentjen bij thijmans molen”
In 1709 is Wichmoet van Lieren, weduwe van Aart Muller, deelgerechtigd in "het Nieuwe Mooltje ’t Liertje”. Misschien heeft de naam van het molentje met haar te maken. Er is misschien ook een andere oorsprong voor de naam namelijk dat molen 't Liertje zo heette omdat hij van Luitje was.
In 1879 is er een veiling van "een gebouw De Lier genaamd bevattende 6 arbeiderswoningen, fabrieksruimte en grooten droogzolder. Voorts afzonderlijk staande schuur. Waterkracht, enz.” en verder "Het Gebouw met de Waterkracht . . . en alle rechten op de blinde sprengen bij de Winkelwijert”. Dit laatste zal wel slaan op de verdwenen koppen van de Lier of Lierdersprengen, waarvan het water even beneden de papiermolen De Winkewijert in de onderbeek terecht kwam. Na de aanleg der Rijkssprengen (Zwaanspreng) zijn deze koppen uitgedroogd en later dichtgeworpen.
Kaart van Moerman uit 1933 waarin het Liertje en de Lierspreng ingetekend zijn. Ook de Rijkssprengen zijn aangegeven evenals de molen de Winkewijert.
Hier is dus geen sprake meer van een molen. Ongetwijfeld heeft de slechte watertoevoer, veroorzaakt door de aanleg van de Zwaanspreng,het papierbedrijf de kop gekost.
In 1910 wordt er een wasserij de Liere fam, Bolsenbroek opgericht waarin machines voor aandrijving zorgden.
Ook in 1933 is er sprake van een 'Stoomwasscherij' met de opmerking “vroeger papiermolen. Waterkracht wordt niet gebruikt”.
Geografische positie en bereikbaarheid
De molen was gevestigd op de Hoenderparkweg 8 te Apeldoorn.Hierboven een luchtfoto van ca. 2003 (Bron erfgoed)
De geografische positie van de molen was 52°11'53.77"N 5°57'0.45"O
Op de kaart van Hardonk is de papiermolen De Llere of Het Liertje met nr. 25 aangegeven.
Ongedateerde kaart met het Liertje naast de andere molens in het gebied.
Positie van het Liertje op kadastrale kaart van 1832.
Huidige situatie
In 2011 is op de locatie van de molen de zorginstelling Thomashuis Apeldoorn gekomen.
Bouwgeschiedenis (evt. tijd en reden voor afbraak)
In 2011 heeft er een verbouwing plaatsgevonden om het bedrijfsgebouw om te zetten naar een zorginstelling.De originele structuur van het gebouw is hierbij behouden.
Het gebouw is helemaal aangepast aan de huidige eisen voor bewoning.
Aan de achterzijde van het gebouw is een gedeelte van het gebouw opgeofferd voor een terras.
De zolder van het gebouw is van hout, in goede staat en lijkt nieuw. Ook de schoorsteen is niet meer aangesloten op een rookkanaal maar is nog wel op het dak behouden.
Erfgoed ontwikkelings potentie
Het gebouw is bijzonder fraai aan de voorzijde. Ook het wandelpad langs de Winkewijerd aan de achterkant van het pand is zeer de moeite van het bezoeken waard,
Er zijn echter geen oude elementen van de molen te zien.
Erfgoedstatus
Bedrijvencomplex van de voormalige stoomwasserij van G.J. Bolsenbroek. In 1924 werd het bedrijf vergroot en werd tevens het hoofdgebouw met een verdieping uitgebreid. Dit hoofdgebouw omvat twee bouwlagen onder een schilddak met pannen. Wit gepleisterd. Invullingen vensters vernieuwd. Achter- en zijaanbouw met platte daken en een gedeelte met een zadeldak aan de zuidzijde. Het complex grenst aan de achterzijde aan de Hattemsebeek (N.B. deze verwijzing naar de beek is niet correct. Lees Winkewijerd)
1. Van groot belang als onderdeel van de prestedelijke fase van het gebied, toen er langs de beken en sprengen diverse papiermolens en later wasserijen lagen.
2. Als geheel heeft het complex met samenstellende onderdelen ensemblewaarde;
3. Door de terugliggende situering op het perceel, aan de beek en de opvallende hoofdvorm van het complex is er sprake van een hoge beeldbepalende waarde;
4. Het voormalige wasserijcomplex behoort tot de oude industriële bebouwing van het gebied; het is een relict van de prestedelijke fase van het plangebied en heeft daarom hoge historische waarde;
5. in hoofdvorm goed bewaard gebleven voormalige wasserij uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, met oudere kern.
Er is sprake van “Zeldzaamheidswaarde”.
Foto’s van oude en huidige situatie
Schilderij van ten Pas ca. 1875 van de Tiemensmolen (de Olifant). Helemaal links ziet men in de verte nog net de achterkant van molen Het Liertje. | Molen het Liertje van ten Pas in 1896 gezien aan de voorzijde vanaf de Hoenderparkweg. |
Twee foto's van het Thomashuis in 2019 - Foto's Henk Weltje |