Paragraaf index

44 De papiermolens van het Slop

Geschiedenis van de molens

Deze molens werden gevoed door de beek in het Slop, de huidige Driehuizerbeek. Deze liep iets voorbij de Elsweg onder de Brinklaan door en vervolgens naar de Grift. Ze lagen tegenover de korenmolen van Boks (zie paragraaf 06) en wel aan het einde van de toenmalige Brinklaan. Hierover beschreef parkwachter van Bruggen over het jaar 1858 de situatie als volgt:

Deze is, met de Loolaan, één der oudste lanen van het boomrijke Apeldoorn, en was vroeger ook één der mooiste.
De ouderdom blijkt ook wel uit het woord „Brink", waarmede een open ruimte, omgeven met geboomte en huizen, wordt aangeduid, zooals men die in vele Drentsche dorpen tegenwoordig nog aantreft.
Deze laan schijnt in de vorige eeuw niet verder geloopen te hebben dan tot het eind van het eerste, rechte gedeelte, dus tot aan de beek, waar men de papiermolen van de van Riessen's en den korenmolen van Boks had. Deze plek heette van ouds „het Slop", hetwelk beteekende een doodloopende weg of straat.

Een andere meer plausibele verklaring is dat het woord slop uit het woord slob (=modder) komt en dat duidt op een drassig en nat gebied.
In 1639 had de rekenkamer aan de landdrost van de Veluwe, Assueer (Asweer, Sweder) van Apeldoorn het recht op ’t water uitgegeven van "zekere beekjes zoo ver de buurschap en mark van Orden strekt, onverkort het recht der drie molens die op deselve reeds gelegd zijn”. In 1648/ zijn de erfgenamen van de landdrost eigenaars van ’t waterrecht.

In 1679 behoren grond en water van de molen ’t Slop aan Jan van Hoekelom (Houclum) bij ’t Ritbroek. Er is dan sprake van "een derde deel van een papiermolen, huys en al het getimmer niets uitgezondert tot den lijmketel incluis, alwaer Franck Toenissen pagter op is tot Apeldoorn in ’t Slop op de grond en water van Jan van Houclum bij ’t Ritbroek, toebehorende Bart Jansen en Hendrickien Reyers, echtelieden”.
In datzelfde jaar 1679 wordt alles aan de papiermaker Jurrien Jansen overgedragen.
Nog in 1693 moet Jurrien Jansen aan Jan van Hoeclum jr voor grond en water pacht betalen maar zal daarna alles van Van Hoeclum, die in geldnood zit, kopen.
In 1708 is er sprake van twee papiermolens.

Kaart (naar noorden geroteerd) uit 1708 van Broeckhuizen met linksonder  Driehuizen en omcirkeld de molens aan Het Slop.


In 1756 zijn de eigenaars Hendrik Cornelis van den Bergh, de weduwe Janna Gerrits van Cornelis van den Bergh en Jan Tonis Middelink.
1760 - 1761 Matheus Kuijt.
tot 1772 - 1773 Jan Teunis Middelink.
1774 - 1775 de wed. Matthijs Kruijt.
1776 - 1777 de weduwe J. T. Middelink.
tot 1779 – 1780 de weduwe M. Kuijt.
1780 - 1781 Hendrik van Delden.
tot 1794 – 1795 maar niet meer in 1798 – 1799 Jan Blueminks en H. van Delden.

In de tweede helft van de 19de eeuw waren de Van Riessens papiermakers in de molen op de noordelijke oever; blijkens de kadasterregisters van 1882: Geurt van Riessen en ziin vrouw Egberta Uyt den Bogaard werd er een wasserij ingericht.
In 1883 wilde zijn buurman Breman een vergunning voor "een koper- en ijzergieterij te mogen oprigten en eene stoomketel met Machien te plaatsen achter de bestaande berg- en werkplaats". Geurt van Riessen 'papierfabrijkant te Brink en Orden' tekende voor 'geen bezwaar'. De verhouding tussen beide buren moet dus goed geweest zijn.
In 1931 brandde het gebouw, waarin als laatste een drukkerij was gevestigd, af. Daarbij verdween ook het nog steeds aanwezige molenhoofd met de waterval.
Beide molens zijn al geruime tijd geleden verdwenen en de beek van het Slop heet tegenwoordig de Driehuizerbeek naar de wijk waarin hij ontspringt.

Geografische positie en bereikbaarheid


De lengte en breedtegraad van de vormalige molens is 52°12'32.98"N 5°57'21.06"E

Op de kaart van Hardonk is de positie met nr. 17 aangegeven.

Van Bruggen slop 1858

De heer van Bruggen heeft Apeldoorn in 1858, zoals hij het in zijn geheugen had, opgetekend. Nummer 124 is “Het Slop”, G. van Riessen, papierfabrikant, en Boks korenmolen.

Het slop 1882

Een situatiekaartje van Hardonk van de situatie rond 1882 verduidelijkt de situatie van de beide molens het Slop.

verpondingskaart 1811

Als laatste is een verpondingskaart uit 1811 interessant om de situatie ter plaatse te begrijpen.

Huidige situatie

Tegenwoordig vinden we op de plek van de molengebouwen een klein "parkje" op de hoek van de Elsweg en de Prins Willem Alexanderlaan.

De plattegrond van Hardonk van rond het jaar 1970 laat de aanleg van de Prins Willem Alexanderlaan en de oude locatie van de molen mooi zien.

Bouwgeschiedenis (evt. tijd en reden voor afbraak).

De beek is in het begin van de 17e eeuw gegraven om water te leveren voor het rad van de papiermolen. 1639 Het recht op het water wordt uitgegeven.
1679 Jan van Hoekelom (Houclum) bij ’t Ritbroek eigenaar deel van de molen.
1679 Papiermaker Jurrien Jansen als pachter genoemd en later de eigenaar.
1708 Er is sprake van twee papiermolens.
Tweede helft van de 19de eeuw De Van Riessens papiermakers in de molen op de noordelijke oever;
1882: Geurt van Riessen en ziin vrouw Egberta Uyt den Bogaard richten een extra wasserij in.
1931 Het gebouw brandt af.

Erfgoed ontwikkelings potentie

De vlakbij het apartementencomplex Sparta Luce gelegen spreng is een pareltje voor wandelaars. De sprengenbeek is helaas nogal verscholen en daarom onbekend.
Misschien dat de beek in een stadswandeling opgenomen kan worden.
Ook het parkje op de voormalige locatie is misschien een interessante plek voor een herinneringsplaquette.

Erfgoedstatus

Op de plek van de voormalige locatie is nu geen bebouwing en dat laat ruimte over voor archeologisch onderzoek.

Foto’s van oude en huidige situatie

 slop1

 slop2

Hierboven (foto's Henk Weltje) is het "parkje" te zien waar de molens hebben gestaan. Net achter de rij bomen is er een verlaging te zien. Mogelijk is het de plek waar een gebouw of een beekbedding is geweest, Interessant om te onderzoeken en de situatie ter plekke te verbeteren. Anno 2019 is het een beetje een rommelig gebiedje geworden.