16 Een volmolen bij de korenmolen te Apeldoorn

Geschiedenis van de molen

In 1603 ontstaat een geschil tussen Johan Evertsz. Cloppenburch, de molenaar van de volmolen bij de Vlijt, Hans Lasthuys en Derck Holterman contra Bemdt Wolbers en Henrick Wilhemssen.
De vier Iaatstgenoemden zijn "wullewevers tot Apeldoorn”.
Het blijkt dat de pachter van de Apeldoornse korenmolen, Hendrick Jansz, samen met Henrick Wilhemssen en Berndt Wolbers, een volmolen laat timmeren naast zijn molen.
Deze "nye volmeulen” zal echter strekken tot "Achterdeel” (= nadeel, schade) van Cloppenburch en de zijnen, die hierover een klacht indienen bij gedeputeerden van Veluwen.
De uitspraak van gedeputeerden luidt, dat de pachter van de korenmolen, benevens de beide wolwevers Henrick en Berndt, moeten afzien van "vordere timmerungh und gebruick van haeren aengevangenen ongeoorloffden volmeulen” (27 oktober 1603).
Hoe het verder met deze volmolen is gegaan en of men hem inderdaad heeft afgebroken, valt niet met volkomen zekerheid op te maken.
In 1639 wordt vermeld dat de molen een dubbel rad heeft. Of dat hierbij gebruik gemaakt is van de werkzaamheden aan de volmolen is niet bekend.

Johan Evertsz. Cloppenburch sterft echter al in 1605.

Misschien is door zijn dood het probleem van de nieuwe volmolen komen te vervallen.

In 1647 verklaart ene Roelof Berents dat hij en zijn vader "omtrent vijff offte ses en dartig jaeren alhier tot Apeldoorn gehadt hebben een volmeulen, daer laeckens op gevult worden ende dat de laeckens quamen uyt Overissel, hetsy Deventer, Campen, Swoll ende Sticht van Utrecht ende andere provincien”.
Dit vollersbedrijf krijgt dus opdrachten van ver over de grenzen van Gelderland!
Mogelijk is Roelof Berents een zoon geweest van Berndt Wolbers, die in 1603 de "ongeoorloffden valmeulen” aan het timmeren was bij de korenmolen op de Grift en is de molen toch niet afgebroken. Volgens de verklaring van Roelof Berents zou de molen niet in 1603 maar pas in 1611 opgericht zijn.

Het bouwen van een volmolen met toetemming van iedereen was dus geen eenvoudige zaak. Het stonk nogal ......

Geografische positie en bereikbaarheid

De molen was gesitueerd bij de korenmolen aan de Brink, de latere Geurtsmolens.
Hardonk heeft die molen met nr. 14 op zijn kaart aangegeven.

 De geografische locatie van de voormalige korenmolen bij de volmolen is 52°12'35.25"N 5°57'34.94"O

Molens op de Grift aan de Brink te Apeldoorn, naar gedeelte van een kaart uit 1708.
Geheel onderaan het kaartje loopt de beek van het Slop, daarboven de Grift.
Reeds ligt de papiermolen Tepelenberg aan een zijaftakking van de Grift naar de beek van het Slop.
Verder stroomafwaarts staat de korenmolen en daartegenover aan de rechterzijde van de Grift de papiermolen De Verbrande Molen.
De volmolen (in aanbouw) lag naast de korenmolen.
Boven de Grift bevindt zich de tegenwoordige Hofstraat, in het midden de huidige Christiaan Geurtsweg.

De plattegrond van Hardonk van rond het jaar 1970 laat de aanleg van de Prins Willem Alexanderlaan en de oude locatie van de molen mooi zien.

Huidige situatie

Het voormalige gebouw (Herzberger) van Centraal Beheer is op deze plek gekomen.

Bouwgeschiedenis (evt. tijd en reden voor afbraak)

In 1603 is er een aanvang gemaakt met de werkzaamheden voor de volmolen.
Er is weliswaar niet direct toestemming voor gekomen maar het lijkt toch gebouwd te zijn.

In 1639 is de molen waarschijnlijk buiten gebruik gesteld.

Erfgoed ontwikkelings potentie

Niet van toepassing.

Erfgoedstatus

Niet van toepassing.

Foto’s van oude en huidige situatie

Watermolencomplex op de Grift aan de Brink te Apeldoorn, gezien vanaf de Christiaan Geurtsweg. Links op de afbeelding het voormalige papiermakershuis met de vroegere molen; Aan de overzijde van de beek de beide molens van Christiaan Geurts, vooraan de oliemolen, daarachter het maalbedrijf. Rechts staat het muldershuis. Het water geheel rechts is de beek van het Slop. Olieverfschilderijtje omstreeks 1890.

Het voormalige gebouw van Centraal Beheer. Onder in beeld een kleine parkeergarage waar de molens oorspronkelijk waren gelegen.